Na ruim een jaar werken aan de Banenafspraak – eind 2015 dus – vroeg een verslaggever van de Telegraaf mij de drie grootste knelpunten te benoemen. Mijn antwoord was 1) bestand, 2) bestand en 3) bestand.

En daarmee bedoelde ik het aanbod van kandidaten waarvan we niet alleen wisten dat ze wilden en konden werken, maar ook wat ze wilden doen en wat hun mogelijkheden waren. Een bestand dat laat zien welke talenten mensen hebben en hoe belastbaar ze zijn. Een bestand kortom dat in een oogopslag duidelijk kon maken in welke functies mensen ingezet zouden kunnen worden.

In de beginjaren van de Banenafspraak (en de participatiewet) zag je dat gemeenten naast hun nieuwe taken ook geconfronteerd werden met bezuinigingen. Dat leidde er toe dat een groot deel van de Banenafspraak-bemiddelingen in den beginne Wajongers uit de UWV-bestanden.

Maar dit is toch oud nieuws? Niet bepaald. Want, hoe staan we er 8 jaar later voor? Ik vrees ik dat het probleem nijpender is geworden. Er zijn uiteraard geen nieuwe Wajongers bijgekomen. De nieuwe wetgeving was immers bedoeld om de instroom aan Wajong te beperken tot mensen zonder arbeidscapaciteit. Van werkgevers hoor ik dat het Banenafspraak aanbod nu vooral bestaat uit kandidaten, die door gemeenten zijn doorverwezen.

Een relatief nieuw, maar eigenlijk te verwachten, issue is dat de mensen in de ‘oude sociale werkvoorziening’ steeds ouder worden en uit dienst gaan door pensionering of anderszins. Dat betekent dat de detacheringen nu in dramatisch tempo afnemen. Dat betekent veel voor cijfers van de Banenafspraak, want het aantal detacheringen liep op tot maximaal 12.000 in 2018.

Ook de uitzendsector weet de groep minder te vinden .

Ik was laatst op een bijeenkomst vol werkgevers die enthousiast werden en graag mensen met beperking (of met speciale talenten ) een kans wilden geven. Maar de bemiddelingstafels bleven leeg. Veel aangeschreven kandidaten hadden niet gereageerd.

Het roer moet echt om. De groep die aanmerking komt voor Banenafspraak-ondersteuning moet worden verbreed. Zie hiertoe deze eerdere oproep en de petitie van Incluvisie. En er moet nog harder gewerkt worden aan transparantie. Geef werkgevers zelf de kans in bestanden te zoeken (uiteraard bij kandidaten doe daar zelf mee ingestemd hebben).

Werkgevers hebben de afgelopen jaren laten zien dat het kan. De Banenafspraak-aantallen zijn elk jaar behaald. Het zou triest zijn als een gebrek aan kandidaten ervoor zorgt dat de eindstreep (1 januari 2026) niet gehaald kan worden. Want – zoals ik van vele wethouders al heb gehoord – “aan de werkgevers ligt het niet.”

Nieuwe Tweede Kamer, nieuwe regeringspartijen: laat het mes aan twee zijden snijden en geef iedereen die wil werken een kans. Dit helpt ook de arbeidsmarkttekorten te bestrijden! Daarom: Kies de Banenafspraak.

*Aart van der Gaag is namens werkgeversverenigingen VNO-NCW en MKB Nederland het boegbeeld Banenafspraak. De komende weken schrijft hij een serie columns over de toekomst van inclusie onder het motto ‘Kies de Banenafspraak’