Minister Schouten: ‘Mensen leven niet in een systeem’

Vertrekkend minister Carola Schouten voor onder meer Participatie hoopt dat de nieuwe Kamer wil blijven zoeken naar hoe de politiek systeemwerkelijkheid met de echte wereld kan verbinden. ‘Want mensen leven niet in een systeem’.

‘Ik wilde de complexiteit reduceren, maar ik denk dat ik best wat complexiteit heb toegevoegd in de afgelopen periode’, reflecteerde Schouten zelfkritisch, de laatste keer dat zij als minister een begroting mocht presenteren.

Toen zij begon aan dit ministerschap had zij een aantal prioriteiten voor zichzelf: ‘Ik wilde graag dat we mensen konden helpen in hun bestaanszekerheid, dat we mensen meer recht zouden doen in hoe zij zijn en dat we ook complexiteit voor mensen zouden gaan verminderen’.

Regeling of helpen
Zij had daar graag nog verdere stappen in genomen, maar vertrekt na twaalf jaar uit de Haagse politiek nu er nieuwe verkiezingen zitten aan te komen. Schouten hoopt dat politici in en buiten de Kamer niet denken ‘we hebben een regeling gemaakt en nu zijn we er’, maar vraagt ‘of zij mensen uiteindelijk echt hebben geholpen’.

Voor de nog jonge Participatiewet is nu al een fundamentele herziening nodig. Dat is een langetermijnopgave. Nog deze maand biedt de minister het wetsvoorstel voor vereenvoudiging Banenafspraak aan de Kamer aan. Daar zit onder meer het structureel maken van het loonkostenvoordeel in.

Financiële tegemoetkomingen als deze blijken belangrijke randvoorwaarden te zijn voor werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Het loonkostenvoordeel Banenafspraak en scholingsbelemmerden heeft ook een heel positief effect op de baanduur van werknemers.

No-riskpolis
Er komt geen generieke beleidslijn om de no-riskpolis toe te kennen aan iedereen die een WIA-aanvraag doet. UWV kent op verzoek een no-riskpolis toe aan mensen die tijdens de WIA-voorschotperiode een aanbod krijgen voor een baan bij een nieuwe werkgever. De verwachting is dat met dit maatwerk de doelgroep wordt bereikt die baat heeft bij de no-riskpolis tijdens de voorschotperiode, aldus beide bewindslieden.

Er zijn ook mensen die zelf naar nieuw werk zoeken zonder tussenkomst van UWV. Automatisch toekennen van een no-riskpolis is in theorie wel mogelijk, maar onwenselijk, vinden beide ministers.

Inclusiviteitstechnologie
Bij de behandeling van de SZW-begroting voor komend jaar diende VVD-kamerlid Daan de Kort een amendement in om technologie in te zetten voor meer inclusiviteit op de werkvloer. Hij vroeg met name om mkb-bedrijven daarin te ondersteunen.

De Kort was onlangs op bezoek bij Senzer, een sociaal werkbedrijf in Helmond en zag daar wat hij ‘inclusiviteitstechnologie’ noemt: een virtualrealitybril die ervoor zorgt dat je een moeilijke handeling veel makkelijker kunt verrichten.

Het ging hier om mensen met een heel laag IQ. Door technologie toe te passen, konden zij in plaats van eentonig werk ineens een complexe assemblage uitvoeren. Dinsdag zijn de stemmingen over de amendementen en moties die zijn ingediend.

Basisbanen
CDA-kamerlid Hilde Palland wil graag een experiment om vanuit de bijstand in deeltijd aan het werk te gaan bij een reguliere werkgever. Ook om daarbij ervaringen en effecten in marginale druk, toeslagen en doenvermogen/leerbaarheid in kaart te brengen. Minister Schouten is het op zich met Palland eens dat de stap van uitkering naar werk makkelijker moet.

In een (aangehouden) motie wordt verwezen naar de pilot startbanen die er inmiddels voor statushouders is. Palland en haar collega Barbara Kathmann van de PvdA constateren dat de stap vanuit de langdurige bijstand naar voltijdswerk en het wettelijk minimumloon verdienen, vaak te groot is of niet altijd loont.

Een soort basisbaan zou een van de vormen van activerend beleid kunnen zijn. Dat is – in de woorden van Palland – werk voor mensen vanuit de bijstand of anderszins met een afstand tot de arbeidsmarkt bij een reguliere werkgever, waarbij diegene met steun van de overheid de ruimte krijgt om in te groeien, ervaring op kunt doen en de tijd krijgt om het minimumloon of het cao-loon waar te maken.

Scheve situatie
Minister Schouten vindt het ‘best ver gaan’ om een bijstandsuitkering te hebben en daarnaast (bijvoorbeeld) nog twintig uur te werken tegen wettelijk minimumloon. Volgens haar ontstaat dan een scheve situatie tussen mensen die een volledige baan met dat loon hebben en mensen die ook nog een bijstandsuitkering hebben. Palland gaat nu eerst verder naar haar idee kijken.

Cao’s
Sprekend over de sw-bedrijven kreeg minister Schouten een groot aantal vragen of en hoe zij de impasse rond de cao’s sw en Aan de slag gaat doorbreken. Er zijn meerdere moties ingediend waarin de regering, hoewel geen partij, wordt gevraagd haar systeemverantwoordelijkheid op te pakken en regie te nemen bij de uiterst moeizame cao-onderhandelingen.

In het kader van de rolverdeling ontraadt de minister beide moties. Het zijn de gemeenten en de bonden die de onderhandelingen voeren.

SER Diversiteit
Minister Karien van Gennip kan zich vinden in een amendement van D66-kamerlid Steven van Weyenberg over middelen voor SER Diversiteit in Bedrijf. Zij vindt wel dat dit project moet verbreden, ‘van alleen vrouwen naar ook kleur’. Die voorwaarde verbindt zij dan ook aan de financiering.

Tekst: Klaas Salverda