Het viel niet mee. Maar een verrassing was het ook niet. Het Sociaal en Cultureel Planbureau presenteerde vorige maand haar eindevaluatie van de Participatiewet en spreekt van een serie niet uitgekomen verwachtingen.
Ik noem er een paar: lang niet iedereen is in staat om te werken, waardoor baankansen van (met name) bijstandsgerechtigden niet toenemen. De inkomenspositie van jonggehandicapten laat te wensen over en gemeenten kunnen maar moeilijk wennen aan hun nieuwe taken. Grijze haren krijg je ervan.
Kwestie van tijd
Weliswaar in de minderheid, maar het moet gezegd: er zijn ook mensen die pleiten voor meer onderzoek omdat ze vrezen dat de Participatiewet – onder te snelle conclusies – levend wordt begraven. Misschien is het gewoon een kwestie van tijd. Gemeenten weten namelijk steeds vaker hun weg te vinden naar re-integratievoorzieningen en langzaam maar zeker worden er meer beschutte werkplekken georganiseerd.
Volgens recente cijfers van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werkten afgelopen zomer meer dan 3.000 mensen op een beschutte werkplek en 116.000 mensen die onder de doelgroep banenafspraak vallen, zijn aan het werk.
Alternatieven
Ondanks bovenstaande nuancering denk ik toch dat voor ruim 700.000 mensen die willen en kunnen werken, de Participatiewet niet als single solution werkt. We weten uit veel onderzoek dat organisaties een zekere omvang en sociale oriëntatie moeten hebben om inclusieproof aan de slag te gaan. En zelfs dan blijft het bijzonder lastig, omdat werk in Nederland steeds veeleisender wordt en regels complex zijn. We moeten dus op zoek naar alternatieven.
Bij Start Foundation geloven we in maatschappelijke banen, die sociale problemen verbinden met mensen die aan de kant staan. Niet de Melkertbaan uit de vorige eeuw, maar publiek-privaat gefinancierd werk (onder andere door inzet van uitkeringsgelden), waarbij burgers onderling kunnen bepalen aan welke banen het meest behoefte is. Doorstroom naar de ‘reguliere’ economie hoeft bovendien niet het ultieme einddoel te zijn, zoals dit wel was onder Melkert.
Praktijkvoorbeelden?
Neem eenzaamheid onder ouderen. Zeker na het 75e levensjaar zitten veel mensen geïsoleerd thuis. Waarom worden mensen die willen werken niet ingezet als ‘eenzaamheidsbestrijders’ in de wijk? Iets vergelijkbaars zie je momenteel gebeuren rondom aandachtsbanen in de zorg.
Op dit moment wordt druk bestudeerd hoe mensen met een uitkering aan het werk kunnen in verpleeghuizen. Twee vliegen in een klap: mensen aan het werk en ontlasting van zorgprofessionals. Laten we dus met z’n allen gaan experimenteren, naast of in plaats van de Participatiewet.
Fabian Dekker is onderzoekscoördinator bij Start Foundation.
