Onbeperkt aan de Slag publiceerde deze week een tienpuntenplan om de arbeidsmarkt inclusiever te maken. Wij vroegen initiatiefnemer Nico Blok, OmbudsSpits bij Onbeperkt aan de Slag, om een column uiteen te zetten, wat er volgens hem moet gebeuren. Vandaag onder andere over de onderwerpen ‘werk moet lonen’ en ‘doelgroepverbreding’. Volgende week, in de tweede column, doet hij een oproep aan de politieke partijen.

Je hebt een arbeidsbeperking en je wilt graag aan het werk. Bij een werkgever zie je je droombaan en je benadert deze werkgever. Je matcht naadloos met de vacature en de werkgever ziet in jou de ideale kandidaat. Er is alleen een probleem: je staat niet in het doelgroepregister voor de Banenafspraak en het Quotum. Omdat je niet in ‘het goede hokje’ valt, om precies te zijn in een van de zes groepen die wél meetellen met het doelgroepregister. Bijvoorbeeld omdat je ‘te laat’ je beperking hebt opgedaan. Of omdat je alleen maar een WIA-uitkering hebt. En dus zegt de werkgever je toch niet te gaan aannemen.

Bovenstaande probleem is met afstand het meest genoemde signaal door mensen met een arbeidsbeperking én werkgevers: een arbeidsbeperking hebben, maar niet in het doelgroepregister kunnen en daardoor niet aangenomen worden. Maar er zijn meer grote problemen op de arbeidsmarkt.

Bijvoorbeeld dit signaal van een begeleider van iemand in de WAO. Deze WAO’er ging na een lang ziekteproces toch weer proberen om te werken. Ongeveer tien uur per week. Na ruim een half jaar ging het werken niet meer en stopte hij. Met dit werk had hij 2.100 euro verdient. Een paar maanden later kwam de berekening van UWV wat meneer aan te veel ontvangen uitkering moest terugbetalen: 2.200 euro… Kortom: werken leidde tot een daling van zijn inkomen. En daarna kwam de Belastingdienst nog: omdat meneer had gewerkt had hij minder recht op huur- en zorgtoeslag, dus moest hij 1.600 euro terugbetalen. In totaal maakte werk deze meneer dus 1.700 euro armer. Ik denk niet dat deze meneer ooit nog een stap op de arbeidsmarkt zet.

Ook dit signaal staat niet op zichzelf: gaan werken en er niet op vooruitgaan. Sterker nog: soms zelfs achteruitgaan. In de WIA, Wajong, WAO en bijstand. Omdat wetgeving zodanig in elkaar zit dat als je net te veel verdient, daardoor in een ongunstige uitkeringsklasse komt of de uitkering zelfs geheel stopt. En de betreffende overheidsinstantie je hierover niet (op tijd) informeert. Of omdat er allerlei toeslagen minder worden als je gaat werken en verschillende overheidsinstanties over verschillende inkomensbronnen gaan. Daarbij is het heel ingewikkeld om van tevoren helder inzicht te krijgen vanuit de overheid wat de impact van werk is op je totaalinkomen. Ofwel: of werk loont of niet.

Sowieso gaan wetgeving en uitvoering nog te vaak uit van wantrouwen: “Er zijn luie burgers en die moeten geprikkeld worden om meer te gaan werken. En als ze dat niet doen, dan straffen we.” Maar veel mensen willen juist graag werken. Echter, er is dan soms wel een voorziening of ondersteuning nodig om te kunnen werken. Bijvoorbeeld een vervoersvoorziening of een toegankelijk toilet. Het is helaas vaak nog altijd ingewikkeld en langdurig om zo’n voorziening toegekend te krijgen. En zolang er geen voorziening toegekend is, kan er niet of minder gewerkt worden.

Nico Blok is de OmbudsSpits voor Werk en Participatie. Deze rol is een initiatief van Onbeperkt aan de Slag en ABN AMRO. De OmbudsSpits fungeert als vraagbaak voor mensen met een arbeidsbeperking en werkgevers. Via onze website doet hij af en toe verslag van zijn ervaringen.