Met de Banenafspraak laat Nederland zien echt werk te willen maken van een inclusieve arbeidsmarkt. Maar dat betekent niet dat we niet kunnen leren van initiatieven elders. De komende weken richten we daarom onze blik over de grens. Hoe ondersteunen andere landen mensen met een arbeidsbeperking (en hun werkgevers)? Vandaag: Groot-Brittannië.
Disrupties nodig om 100.000 banen te realiseren
De Britse regering heeft, net zoals de Nederlandse, een duidelijke ambitie geformuleerd om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen. In 2027 moeten er in Groot-Brittannië 1 miljoen banen voor mensen uit deze doelgroep bijgekomen zijn.
Als we bekijken hoeveel vacatures er volgens een onafhankelijk economisch adviesorgaan (Office for Budget Responsibility) de komende jaren bijkomen, zou dat betekenen dat 4 van de 5 vacatures vervuld moeten worden door mensen met een arbeidsbeperking. Is dat ooit gebeurd? Nee! (Lukt dat op die schaal in Nederland? Het lijkt me niet). Dus wat moeten we doen? Wat zijn de opties?
We zouden kunnen investeren in betere opleidingen voor mensen met een beperking. Maar dan zouden er aan het eind van die opleiding nog steeds banen moeten zijn. We zouden nog meer re-integratietrajecten op kunnen starten, maar deze trajecten hebben tot nu geen indrukwekkende resultaten opgeleverd.
We kunnen neoliberale maatregelen nemen om mensen te activeren en tot werk te dwingen. Maar ons doel moet toch zijn dat mensen op een positieve manier de stap naar werk kunnen zetten. Laten we mensen niet dreigen met armoede als alternatief voor werk. Zeker, sociale ondernemingen bieden veel interessante werkplekken en intensieve, persoonlijke matching heeft een hoge slagingskans. Maar zo komen we nooit aan de schaalgrootte om 100.000 (of in het Britse geval 1.000.000) banen te realiseren.
De Nederlandse regering heeft, voor zover ik weet, een beleid om social return te verbinden aan openbare aanbestedingen. Maar leidt dit tot een eerlijk aantal banen voor mensen met een beperking? De regering investeert ook in research & development, maar bieden deze investeringen voldoende kansen voor mensen met een handicap om te innoveren (of automatiseren) en zo de drempels tussen hen en de arbeidsmarkt te slechten? De regering zal ook werkgeversorganisaties of netwerken ondersteunen, maar wordt van deze organisaties ook concreet gevraagd plannen te maken om voor echt duurzame groei en manieren waarop mensen met een handicap daarvan kunnen profiteren?
Als het antwoord op deze vragen ‘ja’ is, dan lopen jullie ver op ons Britten voor. Is het antwoord ‘nee’ dan zou ik ons rapport “Ahead of the Arc” willen aanbevelen.
Maar als het antwoord niet in het systeem van subsidies, opleidingen of activering zit. Waar vinden we de oplossing dan? Die ligt wat mij betreft in de vraagkant van de arbeidsmarkt. Dit zou voor Nederlanders vanzelfsprekend moeten zijn. “God schiep de aarde, maar de Nederlanders schiepen Nederland”, was het toch? Dus als de creatieve Nederlanders er in slaagden om een land te scheppen, dan kunnen jullie toch banen maken (of tenminste beïnvloeden hoe banen tot stand komen).
Soms is het nodig om het probleem te herformuleren. Laten we disruptief zijn en de tot nu toe gangbare wegen vermijden. Alleen door echt anders te denken, kunnen we nieuwe wegen vinden. Dus als we het probleem nu eens als volgt benoemen:
Als we in 1985 jonge, werkloze mensen met een handicap hadden getraind in het gebruik van computers, dan waren ze in 1990 als eerste in aanmerking gekomen voor de banen in de opkomende IT-sector. Wat moeten jonge, werkloze mensen met een handicap dan rond 2020 leren om bij nieuwe ontwikkelingen vooraan te staan? Als we dat doen, dan krijgt deze groep in 2025 als eerste een baan. Een ontwikkeling die zowel voor henzelf als de overheid gunstige financiële gevolgen heeft.
Ik zou denken dan bijvoorbeeld denken aan digital fabrication, de kunst om van objecten data te maken en van data objecten. Maar goed, ik ga er maar vanuit dat de pragmatische Nederlanders nog veel meer andere oplossingen kunnen bedenken. Disruptief denken, dat is wat mij betreft in elk geval de sleutel om een goede oplossing te vinden en die banenaantallen ook daadwerkelijk te halen.
Philip Connolly is policy and development manager bij Disability Rights UK, een organisatie die opkomt voor de rechten van mensen met een handicap in Groot-Brittannië.
