Er is in Nederland ruim aandacht voor rechtsbescherming van mensen met een beperking. Maar volgens het College voor de Rechten van de Mens is een meer gecoördineerde aanpak nodig met concrete maatregelen en speciale aandacht voor autonomie, participatie en toegankelijkheid.
Minister Conny Helder (Langdurige Zorg en Sport) vindt het belangrijk dat iedereen, met en zonder beperking, toegang heeft tot het recht. Zij schrijft dat in de kabinetsreactie op een rapportage over rechtsbescherming van mensen met een beperking van het College voor de Rechten van de Mens.
Het College heeft onder andere onderzoek gedaan naar de rechtsbescherming bij arrestatie en verhoor van mensen met een (licht) verstandelijke beperking. Volgens het College krijgt deze groep van alle mensen met een beperking het meest met justitie en politie te maken. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat 40 procent van alle gedetineerden een (licht) verstandelijke beperking heeft.
Communicatie
Het rapport is positief over wat het ministerie van Justitie en Veiligheid in de afgelopen jaren heeft gedaan om de communicatie richting mensen met een verstandelijke beperking te verbeteren, maar het College ziet ook nog verbeterpunten. In de monitor staan op meerdere gebieden aanbevelingen.
Gemeenten zijn verplicht hun communicatiekanalen digitaal toegankelijk te maken voor iedereen, dus ook voor mensen met een beperking of met minder digitale vaardigheden. Gemeentelijke sites en apps moeten hierop worden aangepast. De ene gemeente is daar verder in dan de andere.
Cliëntondersteuning
Op grond van de Wmo zijn gemeenten verantwoordelijk voor het bieden van onafhankelijke clientondersteuning aan hun inwoners en zorgkantoren aan mensen met Wlz-indicatie. In alle gemeenten is de functie cliëntondersteuning beschikbaar en vindbaar op de website www.regelhulp.nl. De bekendheid van de functie kan beter, staat in de rapportage.
Drempelloze dienstverlening
UWV heeft de persoonlijke dienstverlening aan cliënten en werkgevers sterk uitgebreid en verbeterd. Het Uitvoeringsinstituut probeert steeds meer in te zetten op drempelloze dienstverlening met menselijke maat en maatwerk, zodat mensen zich gezien, gehoord en geholpen voelen. Dit geldt ook voor mensen met een beperking. Als een cliënt bijvoorbeeld hulp nodig heeft bij het invullen van een formulier, kan een medewerker meer tijd nemen om hierbij te helpen.
Complexe regelgeving
Het College stelt dat de regelgeving die op mensen met een beperking betrekking heeft complex is. Zonder toegankelijke informatie en (juridische) hulp komen mensen er niet uit. Bezwaarprocedures worden bepaald niet ervaren als laagdrempelig. UWV zet zich in voor minder complexe regelgeving, maar regelgeving zal altijd complex blijven, zo staat in de kabinetsreactie. Zeker wanneer mensen met een beperking met meerdere wetten te maken hebben.
Juridische beroepen
Het kabinet onderschrijft het standpunt van het College dat mensen met een beperking toegang moeten hebben tot alle juridische beroepen. Wat betreft de advocatuur is het aan advocatenkantoren zelf om een inclusief aannamebeleid te voeren en het binnen het kantoor mogelijk te maken dat mensen met een beperking hun beroep goed kunnen uitvoeren. De Nederlandse Orde van Advocaten kan advocatenkantoren echter niet dwingen om mensen met een beperking, via bijvoorbeeld een quotum, aan te nemen.
Inclusieregisseur
De Rechtspraak wil naar eigen zeggen een inclusieve organisatie zijn waarin medewerkers zich thuis voelen en zichzelf kunnen zijn. In 2022 hebben verschillende gerechten zich uitgesproken voor meer inclusief werven en selecteren. Ook zullen gerechten gesprekken voeren met een inclusieregisseur om te bezien hoe de inclusiviteit in de organisatie versterkt kan worden.
Protocol ratificeren
Het College vindt het zorgelijk dat Nederland het zogeheten facultatief protocol bij het VN-Verdrag handicap nog steeds niet heeft geratificeerd. Het niet ratificeren betekent volgens het College dat Nederlandse burgers met een beperking minder rechtsbescherming hebben dan burgers van sommige andere EU-staten. Het kabinet heeft onlangs wel het principebesluit genomen om te ratificeren.
Tekst: Klaas Salverda
