In maart 2020 is de gemeente Groningen gestart met een driejarig experiment voor basisbanen. Dat is nu al een groot succes geworden. Uit de eindevaluatie blijkt dat verreweg de meeste deelnemers er in inkomen op vooruit zijn gegaan. En belangrijker nog: ook in welzijn en gezondheid.

Met de Basisbaan creëert de gemeente extra werkgelegenheid voor inwoners die op een andere manier geen kans maken op een betaalde baan. Opvallend is dat van alle mensen die gestart zijn met een Basisbaan er niemand is uitgevallen. Een andere positieve uitkomst is dat met de komst van de Basisbaners de leefbaarheid van de wijken en dorpen in de gemeente is verbeterd.

Bijzonderheid: het experiment met de basisbanen is op 1 maart 2020 gestart. Een paar weken later deed zich de eerste coronabesmetting in Nederland voor en kwam de regering met een reeks coronamaatregelen. De eerste kandidaten startten dus onder moeilijke omstandigheden. Toch is het experiment steeds doorgegaan.

De Groningse wethouder Werk Carine Bloemhoff is ontzettend blij met de resultaten die nu – drie jaar later – voorliggen. Zij vertelt op de website van de gemeente: ‘Basisbaners die ik spreek, geven aan dat het werk hen weer zelfvertrouwen en energie geeft. Ook voelen ze zich fitter en ervaren ze minder stress. Bovendien gaan ze er in inkomen op vooruit.’

Van experiment naar beleid

De medewerkers die drie jaar geleden begonnen krijgen een vast contract. Op dit moment gaat het om 56 mensen. Vanwege de positieve resultaten wordt de basisbaan structureel onderdeel van het arbeidsmarktbeleid in Groningen. Ieder jaar wordt het aantal basisbaners uitgebreid met minimaal 50 mensen, tot in totaal 250. ‘Zo krijgen steeds meer mensen voor wie een regulier betaalde baan niet haalbaar is, toch betekenisvol werk’, redeneren ze in Groningen. De gemeente draagt financieel fors bij.

Het werk dat de deelnemers doen mag geen betaalde banen of vrijwilligerswerk verdringen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om ondersteuning in buurtcentra, het opruimen van zwerfafval, het optreden als gastheer of gastvrouw op verschillende locaties in de wijk, het assisteren van fietsstewards, het meewerken aan een wijkblad, het ondersteunen van een sportvereniging of het bijstaan van kwetsbare buurtbewoners. Inmiddels zijn in vrijwel alle wijken en dorpen deelnemers met een basisbaan actief.

Landelijke ontwikkelingen

De belangstelling voor het instrument Basisbaan is enorm toegenomen nadat verschillende orgqanisaties pleitten voor het creëren van waardevol werk voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Zo onderbouwt het experiment Basisbanen in Groningen het voorstel van de Commissie Borstlap om de arbeidsbemiddeling voor met name de onderkant van de arbeidsmarkt te intensiveren en te moderniseren.

Een basisbaan zit tussen een baan op de reguliere arbeidsmarkt en een baan bij beschut werk in. Door allerlei in en buiten de persoon gelegen oorzaken lukt het ze niet (meer) om een reguliere baan te vinden.

Loonkostensubsidie

De deelnemers aan de proef werden opgenomen in het doelgroepregister. Door gebruikmaking van het instrument loonwaardemeting financiert het Rijk via de loonkostensubsidies een deel van de kosten van het project. De Basisbaners hebben een substantieel hoger loon dan hun inkomen in de uitkeringssituatie. Met name de alleenstaanden gaan er in inkomen een stuk op vooruit.

Wethouder Carine Bloemhoff vindt dat het Rijk moet (blijven) bijspringen om deze vorm van werk verder mogelijk te maken. Die boodschap heeft zij meegegeven aan minister Carola Schouten (Participatie) die Groningen kortgeleden een werkbezoek bracht. Wethouder Bloemhoff: ‘Rijk en gemeenten kunnen er alleen gezamenlijk voor zorgen dat mensen voor wie de afstand tot betaald werk te groot is toch volwaardig kunnen deelnemen aan onze maatschappij’.

Bronnen: gemeente Groningen en eindrapport De praktijk van basisbanen. Download hier de pdf van het rapport.