De Banenafspraak kan bij u als werkgever vragen oproepen. Die nemen we natuurlijk graag bij u weg. Immers: hoe minder vragen, hoe minder hoog de drempel om inclusief te ondernemen.

Wekelijks plaatsen we daarom één van de meest gestelde vragen met het juiste antwoord. Deze vraag heeft te maken met de Banenafspraak:
Werkgevers in de marktsector hebben beloofd te zorgen voor 100.000 extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Dit noemen we de Banenafspraak. Deze afspraak is onderdeel van het Sociaal Akkoord, en vastgelegd in de Participatiewet die sinds 1 januari 2015 geldt. De afspraken zijn gemaakt tussen werkgevers- en werknemersorganisaties en de overheid.

Social return (ook wel social return on investment of SROI) is een aanpak om meer werkgelegenheid te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Inkopers van overheden kunnen, bij het verstrekken van inkoopopdrachten, de opdrachtnemer (de werkgever) stimuleren of verplichten om kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken bij de uitvoering van de opdracht.

De eis van social return is dus een instrument voor gemeenten, maar ook andere overheidsinstellingen, om sociale doelstellingen te realiseren bij hun aanbestedingen/inkoop.

In de praktijk
Werkgevers die zich inschrijven voor een aanbestedingsopdracht van een overheid, verplichten zich om voor een bepaald percentage van de aanneemsom (vaak 5 procent) mensen in te zetten uit de onderkant van de arbeidsmarkt. De rijksoverheid, maar ook steeds meer decentrale overheden, hebben in hun inkoopbeleid eisen m.b.t. social return vastgelegd.

Met elkaar afstemmen
Er moet echter niet alleen naar de getallen gekeken worden om social return effectief te laten zijn. In afstemming met werkgevers kunnen op regionaal niveau nadere accenten worden gelegd voor de precieze doelgroepen en kan ingespeeld worden op de specifieke arbeidsmarktmogelijkheden. Dat kan zowel per sector als per branche worden ingevuld. Hiermee kan tevens verdringen van bestaand werk worden vermeden.

Proeftuinen
Het onderscheid tussen tussen markt- en overheidswerkgevers m.b.t. de banenafspraak wordt opgeheven. Staatssecretaris Van Ark gaat er vanuit dat er daardoor meer banen voor de doelgroep worden gecreëerd bij aanbestedingen. Uit onderzoek blijkt dat zowel overheden als leveranciers zich gemotiveerd tonen werk te creëren voor arbeidsbeperkten. Het via inkoop te realiseren potentieel is in de praktijk echter nog maar beperkt aangeboord. Binnen verschillende ‘proeftuinen’ zijn overheden aan het experimenteren met SROI en de Banenafspraak.

Pianoo – het Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat- onderzocht SROI en de banenafspraak en kwam tot de conclusie dat partnerschap het sleutelelement is om overheid en markt – in samenwerking – meer banen te laten creëren.

Partnerschap tussen opdrachtgever en opdrachtgever is effectiever dan eenzijdig opgelegde social return-afspraken. Daarvoor is nodig: onderling vertrouwen, transparantie en overeenkomstige doelstellingen en belangen. Daarnaast blijken afspraken over aantallen niet altijd te werken.