Wanneer ben je als werkgever nu echt inclusief? De vlag van inclusie dekt een brede lading en wordt gebruikt voor onder andere genderdiversiteit, culturele diversiteit en de inclusie van mensen met een beperking. Wat betekent dit voor de banenafspraak en voor welke inclusieve uitdaging komt het nieuwe kabinet te staan?

2021 is het zevende (!) jaar van de banenafspraak. Tot nu toe een voor velen onverwacht succes. Eind 2019 waren er al bijna 60.000 banen gerealiseerd. 2020 had ook wel weer zijn streefgetallen opgeleverd, maar corona zette een rem op de groei van de aantallen. Hoewel: in het derde kwartaal van 2020 kwamen er toch bijna 3.000 banen binnen de banenafspraak bij! De inclusieve beweging gaat dus gewoon door. Daarmee, en dat is een unicum in de wereld van arbeidsmarktprojecten, lukt de banenafspraak. Toch zien we een aantal bewegingen ontstaan.

Participatiewet

VNO-NCW pleitte onlangs om de afspraak uit te breiden en te komen tot een doelstelling van 200.000 extra banen. Met de cao voor mensen die onder de Participatiewet vallen, heeft VNG recent een keurig initiatief genomen om kwetsbaarder groepen net wat meer zekerheid te bieden. Ook is er het plan van CDA en SP om de SW in een nieuw jasje te steken en hun de rol van sociaal ontwikkelingsbedrijven te geven. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt zouden via dit instituut onder andere de kans krijgen te re-integreren of gedetacheerd te worden.

Dit kan een goede zaak zijn. Mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. En dan met name als deze nieuwe sociale ontwikkelbedrijven de fouten uit het verleden niet herhalen. Denk aan de cao-problematiek en de vrijwel afwezige uitstroom vanuit de SW naar het ‘reguliere’ bedrijfsleven.

Geschikte kandidaten

MAAR….dit kan niet zonder private en publieke organisaties in de rol van werkgever. Dat hebben de afgelopen zes jaar wel aangetoond. Gemeenten en SW-bedrijven zijn continu lovend geweest over de inspanningen van werkgevers en toonden zich bewust van de problemen bij de matching tussen werkzoekende en werkgever. Bijvoorbeeld rond het in beeld brengen van geschikte kandidaten.

Nu komen er eerst verkiezingen, gevolgd door een nieuw regeerakkoord. De grote vraag is, wat komt daar in te staan over inclusie op de arbeidsmarkt? Blijft de banenafspraak bestaan en wordt het traject tot 2026 gewoon afgemaakt?

Concurrentie tussen groepen

Dat kan. Maar liever zou ik een uitbreiding van de afspraak zien. In de huidige situatie krijgen inclusieve werkgevers voor iedere groep te maken met andere regelingen. Dat is dodelijk en zorgt bovendien voor ‘concurrentie’ tussen groepen. De grenzen van de doelgroep zijn te scherp getrokken. Kunnen we niet kijken naar de definitie uit het VN-verdrag? Kunnen we niet de gelegenheid te baat nemen te denken aan de WIA-populatie, aan mensen die langdurig in de bijstand zitten en/of aan die statushouders, die een extra steuntje nodig hebben?

Ik schat de kansen dat een nieuw kabinet een uitdaging als deze oppakt redelijk hoog in. Welke partijen daarbij voorop zullen lopen, durf ik niet te zeggen. Nu mogen we eerst stemmen. Aan stemadviezen doe ik niet, ik heb het er zelf trouwens nog moeilijk genoeg mee en geloof eigenlijk meer in betrokken Kamerleden dan in specifieke partijen. Dus laat me dan dit zeggen: kies zorgvuldig, maar stem wel!


Aart van der Gaag, een leven lang werkzaam (publiek en privaat) op de arbeidsmarkt. Boegbeeld VNO/MKB/LTO, inzet 100.000 arbeidsbeperkten, inspirator overheid voor de 25.000 banen.