Aart van der Gaag, commissaris van ‘Op naar de 100.000 banen’, publiceerde deze week onderstaand opinie-artikel in SC.

Stel dat het bedrijfsleven bij lange na de targets van de banenafspraak uit 2013 niet had gehaald (6000 in 2015, 8000 in 2016). De politiek zou moord en brand hebben geschreeuwd, de overheden zouden laatdunkend hebben laten weten dat afspraken niet werden nagekomen en was de Quotumwet met voorgeschreven aantallen waarschijnlijk ingevoerd. Maar dit scenario vond niet plaats, integendeel. In het eerste jaar werd het streefcijfer tweeënhalf keer overschreden (15.600 banen) en ook in 2016 verwachten we dat het gehaald wordt (de officiële cijfers volgen pas in juli). De overheid heeft het helaas moeilijker met het halen van haar doelstellingen. Schrikbarend is dat het ondernemers hierbij eerder moeilijk dan makkelijk werd gemaakt. Regelingen zijn ondoorzichtig en bureaucratisch, de ene groep krijgt betere voorwaarden dan de andere, bestanden zijn niet inzichtelijk en in onvoldoende mate aanwezig voor een match voor een baan.

Aanpak
De decentralisatie naar de gemeenten is voorts nog geen onvoorwaardelijk succes. Met minder budget moeten ze meer doen en allemaal op hun eigen manier. Zo zie je dat op de ene plek de sociale werkvoorziening de deuren dichtdoet en dat die er op andere plaatsen vele taken bijkrijgt, dat bv’s weer gemeentelijke diensten worden en andersom. Uit een rapport van de Inspectie SZW blijkt dat de Regionale Werkbedrijven en bijbehorende Werkgeversservicepunten (WSP) allemaal anders werken. Sommige werken nauw samen met het UWV, andere totaal niet. Samenwerking met private organisaties, uitzend- en re-integratiebureaus bijvoorbeeld staat nog helemaal in de kinderschoenen of wordt gemeden. Er zijn goede uitzonderingen, maar van elkaar leren is nog niet de gewoonte. De inspectie constateerde dat werken aan beleid meer prioriteit had dan werken aan de uitvoering. Van de rond 20.000 mensen uit de gemeentelijke doelgroep staan er nu zo’n 1400 in de kandidatenverkenner, de plaatsingen die het bedrijfsleven doet, komen nog vooral uit de regeling voor jonggehandicapten Wajong. Maar die deur zit op slot, er komt daar dus geen nieuwe aanwas. De groep die vroeger op de sociale werkvoorziening en de Wajong was aangewezen, staat nu voor de poort van de gemeente, zoals leerlingen uit het speciaal onderwijs. Soms krijgen ze geen enkele aandacht, omdat het voor gemeenten niet lonend is om hen aan de slag te helpen. Over preventie gesproken!

Bevlogen ondernemers
En toch heeft het bedrijfsleven zijn belofte tot nu toe waargemaakt, wat naar mijn mening een klein wonder is. Het is te danken aan een groep bevlogen ondernemers, groot en klein, aan samenwerkende netwerken als De Normaalste Zaak, aan inspanningen van de AWVN (Werkgevers Gaan Inclusief), en aan de inzet van de regionale verenigingen van VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland. Er lopen meer dan honderd ambassadeurs rond – vrijgesteld of gewoon naast hun werk als ondernemer – er zijn tal van motivatiebijeenkomsten georganiseerd, men leert van elkaar. Ik heb het weleens een kerk van gelovigen genoemd, gelovigen in de inclusieve samenleving. Het project 100.000 banen ondersteunt deze initiatieven, met een website met voorbeelden, met marketing, zoals onlangs ‘de Dag van de 1000 voorbeelden’ waarbij duizend bedrijven die het al doen, hun deuren openden voor collega’s en er veel workshops etc. georganiseerd werden.

Wat is nu nodig om in de nieuwe kabinetsperiode dit succes duurzaam te maken? Daarvoor vragen we geen extra geld. Wel eenvoud, transparantie en eenduidigheid. In regelingen (alle groepen zelfde soort toekenningen in loonkostenreductie bijvoorbeeld). Een helder toegankelijk bestand waarin competenties, beschikbaarheid in tijd en druk duidelijk wordt. Landelijke werkgevers willen niet op driehonderd plaatsen onderhandelen over de voorwaarden en ook wil men dat het duidelijk is dat een handicap niet plotseling weer door een extern deskundige afgeschat wordt. De Wet  werk en zekerheid zou voor deze groep afgeschaft moeten worden, je doet je best, het lukt niet en je wordt bijvoorbeeld gestraft met een transitievergoeding. Wat we allemaal willen is dat de banen duurzamer worden, want daar schort het nog aan. Geef dan de werkgevers ook zekerheid over de komende jaren hoe het gaat werken. We hebben het laten zien in de eerste twee jaar, maar toch is dat geen garantie voor de volgende 75.000 die nog geplaatst moeten worden tot 2026. Dan zal de overheid, landelijk en gemeentelijk, moeten laten zien dat het haar ook ernst is. Luister naar de praktijk, stel de regelingen bij, word waarlijk dienstverlenend en stel de cliënt-werkzoekende met een beperking en de werkgever centraal!