Er bestaan nog steeds grote verschillen tussen gemeenten bij de uitvoering van het VN-verdrag Handicap, dat in Nederland sinds 2016 geldt.
Dit blijkt uit de nieuwste peiling naar de uitvoering van het VN-verdrag Handicap door gemeenten. De peiling werd ook dit jaar weer uitgevoerd door Movisie en de VNG. De flitspeiling geeft weer hoe ver gemeenten zijn met de implementatie van het VN-verdrag Handicap. Daarnaast worden knelpunten bij de realisatie van het verdrag in beeld gebracht.
Lokale agenda
Met de ratificatie van het verdrag in 2016 zijn gemeenten verplicht om een Lokale Inclusie Agenda (LIA) op te stellen. Sommige gemeenten zijn volop bezig met de uitvoering, andere moeten nog beginnen. Zeven jaar na de ratificatie van het VN-verdrag Handicap is zo’n agenda dus nog geen vanzelfsprekendheid.
In percentages gerekend heeft 30 % van de gemeenten een Lokale Inclusie Agenda in uitvoering. Gecombineerd met de antwoordopties die zeggen dat ze deze agenda ‘gereed’ hebben of ‘bezig zijn met ontwikkeling’ komt het erop neer dat 53% van de gemeenten in deze peiling een lokale agenda heeft of met de ontwikkeling hiervan bezig is.
Breed inclusiebeleid
Kijkend naar de inhoud van het inclusiebeleid stellen de onderzoekers en koepelorganisatie de VNG vast dat meer gemeenten een breed inclusiebeleid als uitgangspunt hebben. Deze trend uit de afgelopen jaren zet zich voort. Ruim twee derde van de gemeenten richt zich niet op één specifieke doelgroep, maar heeft een breed inclusiebeleid, gericht op alle burgers.
Extra aandacht
Drie onderwerpen waar gemeenten bijzonder veel aandacht voor hebben zijn: het betrekken van (vertegenwoordigers van) mensen met een beperking, de toegankelijkheid van communicatie-uitingen en de fysieke toegankelijkheid van openbare gebouwen. Gemeenten geven zelf aan weinig of geen aandacht te hebben voor de toegankelijkheid van het onderwijs, het openbaar vervoer en de arbeidsmarkt.
Knelpunten
Net als in de vorige peilingen is ‘benodigde uitvoeringscapaciteit’ het meest genoemde knelpunt bij de implementatie. De respondenten bij gemeenten gaven ook terug dat zij nogal eens tegen conflicterende of onduidelijke regelgeving aanlopen.
Zo specificeert het VN-verdrag Handicap niet wat er moet gebeuren om iedereen volledig en volwaardig mee te laten doen in de samenleving, antwoordt een van hen: ‘Daarom moet een gemeente het doen met wetten zoals het Bouwbesluit’. Dat besluit dwingt volgens de respondenten onvoldoende af dat er toegankelijk gebouwd moet worden.
Deskundig?
Een andere bevinding van de flitspeiling is dat gemeenten ook de nodige ‘uitdagingen’ ondervinden in de samenwerking met ervaringsdeskundigen. Die groep ervaringsdeskundigen is in meerdere opzichten kwetsbaar.
Zo ervaren gemeenten dat betrokkenen niet goed in staat zijn met een brede blik naar de thema’s van het VN-verdrag Handicap te kijken. Ze kunnen ambtenaren en externe projectleiders veel vertellen over hoe zij dingen ervaren in het dagelijkse leven, maar vaak lijkt het dan te gaan om hun persoonlijke ervaring en gevoel. De vraag is dan of zij ook de bredere populatie vertegenwoordigen, aldus een van de respondenten.
Prioriteit of niet
Daarnaast geven gemeenten meermaals aan dat het lastig is om het thema inclusie hoog op de agenda te krijgen en te houden, zowel binnen de gemeentelijke organisatie als bij externe partijen. Een aantal voorbeelden met betrekking tot de gemeenten zelf:
• Lokale medewerkers staan onvoldoende of helemaal niet stil bij inclusie. Er moet duidelijk nog meer aan bewustwording worden gewerkt.
• Het belangrijkste is dat de ambtelijke organisatie echt de wens moet hebben om inclusief te gaan werken.
• Externe organisaties hebben hun handen vaak al vol, en zien weinig mogelijkheid die extra stap te zetten.
• Op zich zijn bedrijven, scholen en andere partijen bereid om mee te werken, maar als het aankomt op uitvoering van aanpassingen, heeft het niet altijd prioriteit.
En dan is er voor een aantal gemeenten nog de geldkwestie: ‘Voor de inclusieagenda hebben wij als gemeente een bedrag van 10.000 euro, een beperkt budget om alle ambities waar te maken. Financiële impulsen vanuit de overheid zouden fijn zijn.’
Ondersteuning
Om gemeenten te ondersteunen en aan de slag te gaan met het VN-verdrag Handicap zijn verschillende tools en handvatten beschikbaar. Meer gericht heeft de VNG het project ‘Iedereen doet mee!’ opgezet. Gemeenten kunnen van hieruit inhoudelijke en procesmatige ondersteuning krijgen.
Tekst: Klaas Salverda
