Als het gaat over inclusie in Nederland gaat de discussie de afgelopen tijd vooral over het kabinetsvoorstel een loondispentatiesysteem in te voeren. De staatssecretaris werkt op dit moment haar voorstellen uit. De komende weken peilt ‘Op naar de 100.000 banen’ de verschillende meningen via een serie columns rond de vraag: waar moet een nieuw systeem aan voldoen om de doelstellingen uit de Banenafspraak te halen en Nederland inclusiever te maken? Vandaag: Nyncke Graafland – van den Berg NCOD|Interwerk.

 

In samenwerking met de werkgevers hebben gemeenten in Nederland de opdracht om zoveel mogelijk mensen ‘mee te laten doen’ in de samenleving. Het liefst gebeurt meedoen via een betaalde baan. Werk is de beste vorm van zorg wordt vaak gezegd: het geeft zelfvertrouwen, inkomen en, niet onbelangrijk, minder kosten voor de samenleving als geheel.

In ons dagelijks werk bij gemeenten zien wij hoe moeilijk het nog is om voor iedereen een passende plek te vinden. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben die vaak niet voor niets. Het kost inzet en energie om met elkaar (kandidaat, werkgever en gemeente), te komen tot een plek met werk dat past. Maar als het dan eenmaal past, dan past het ook goed en heb je vaak een zeer gemotiveerde werknemer en een enthousiaste werkgever.

Loondispensatie, zoals dat nu wordt voorgesteld, gaat dit proces nog moeilijker maken. In Nederland roepen we vaak dat werk moet lonen ten opzichte van een uitkering. Bij de huidige loonkostensubsidieregeling krijgt een werknemer zijn volledige loon betaald en ontvangt de werkgever vanuit de gemeente een subsidie om het verschil tussen productiviteit en salaris aan te vullen. Bij loondispensatie hoeft een werkgever alleen de daadwerkelijke productiviteit (soms maar 30% van het WML) uit te betalen en moet een werknemer zelf bij de gemeente aanvulling tot uitkeringsniveau regelen.

Ook bij een volledige werkweek betekent dit een beroep op een aanvullende uitkering, met alle verplichtingen die daaraan verbonden zijn. En geloof me, een uitkering krijg je niet zomaar in Nederland. Daar moet je veel voor doen. Loondispensatie geeft de werknemer extra sores om uit verschillende bronnen voldoende inkomen bij elkaar te halen en aan de eisen van zowel de werkgever als de gemeente en/of het UWV te voldoen.

Dit heeft tot gevolg dat een werkgever een werknemer heeft met vaak grote zorgen en daardoor minder ruimte en motivatie om te werken. In zulke omstandigheden zijn plaatsingen vaak niet duurzaam of succesvol. En probeer beide vervolgens nog maar eens enthousiast te maken voor een nieuwe poging op een andere plek of met een andere kandidaat.

In onze ogen is er behoefte aan ruimte, zowel financieel als beleidsmatig, voor gemeenten om in te zetten aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Ruimte om voor iedere kandidaat én iedere werkgever het best passende instrument in te zetten. Zodat het nut heeft voor beide! Loondispensatie kan één van de mogelijke instrumenten zijn, naast bijvoorbeeld jobcoaching, proefplaatsingen en loonkostensubsidie. Maar onze overtuiging is wel dat de kleine extra inspanning voor een groot succes beter geleverd kan worden door gemeenten en werkgevers dan door die groep die onze hulp juist nodig heeft.

Nyncke Graafland – van den Berg is senior beleidsadviseur bij NCOD|Interwerk. Dit adviesbureau ondersteunt publieke diensten, onder andere op HR-gebied