Als het gaat over inclusie in Nederland gaat de discussie de afgelopen tijd vooral over het kabinetsvoorstel een loondispentatiesysteem in te voeren. De staatssecretaris werkt op dit moment haar voorstellen uit. De komende weken peilt ‘Op naar de 100.000 banen’ de verschillende meningen via een serie columns rond de vraag: waar moet een nieuw systeem aan voldoen om de doelstellingen uit de Banenafspraak te halen en Nederland inclusiever te maken? Vandaag: Egbert Lichtenberg, vice-voorzitter van Cedris.

 

Sinds jaren bestaat er een breed gedeelde overtuiging dat mensen met een arbeidsbeperking een volwaardige plek verdienen op de arbeidsmarkt. Een inclusieve arbeidsmarkt, daar willen we naar toe.

Maar wanneer is er daar sprake van? Is dat als werkgevers geen (financiële en administratieve) belemmeringen ervaren om mensen met een beperking een betaalde baan te bieden? Is dat als mensen met een beperking als volwaardige werknemers worden beloond, inclusief het opbouwen van WW-rechten en pensioen? Het antwoord is simpel: twee keer ‘ja’. Het moet voor werkgevers zo eenvoudig mogelijk worden om mensen met een beperking in dienst te nemen. En ja, werknemers met een beperking worden op een inclusieve arbeidsmarkt niet anders behandeld dan hun collega’s.

Het kabinetsvoorstel om loonkostensubsidie te vervangen door loondispensatie doet afbreuk aan deze inclusieve arbeidsmarkt, waarbinnen iedereen als volwaardige werknemers wordt gezien.

Want wat is het geval? Binnen de participatiewet wordt de werkgever via loonkostensubsidie gecompenseerd voor de verminderde productie van de werknemer. De werknemer ontvangt net als zijn collega’s minimaal het wettelijk minimumloon als salaris en hoeft niet naar de gemeente voor een aanvullende uitkering. Ook een werknemer, die door zijn arbeidsbeperking niet 100% productief kan zijn, hoort er voor de volle 100% bij.

Andere situatie

Bij de inzet van loondispensatie is de situatie anders. Werknemers met een beperking krijgen alleen salaris voor de productiviteit die ze leveren. De rest van het inkomen wordt aangevuld vanuit een bijstandsuitkering, tenminste als daar recht op bestaat. Elke  wijziging in loonwaarde of een verandering in de leefsituatie heeft consequenties voor salaris en uitkering. Je wordt afgerekend op je beperking, waardoor het salaris onder het minimumloon uitkomt. Van gelijkwaardigheid op de werkvloer is dan in ieder geval geen sprake en van volwaardig werknemerschap al helemaal niet.

Uit een door Cedris uitgevoerd onderzoek blijkt dat de overgrote meerderheid van de werkgevers iedereen, ook degene die geen 100% productie kan leveren, als volwaardige werknemers wil behandelen. Deze werkgevers willen dat alle werknemers een volledig salaris verdienen met gelijkwaardige overige arbeidsvoorwaarden. Het is dus niet zo verwonderlijk dat 80% van de onderzochte werkgevers het instrument loonkostensubsidie omarmt. Slechts een kleine minderheid is voorstander van het systeem loondispensatie. Bij hen gaat het in de kern overigens niet om de vorm van de looncompensatie, maar om betere ondersteuning en minder administratief gedoe. En die wensen zijn terecht. Maar dan moeten de maatregelen dààr ook op gericht zijn.

Het is voor veel werkgevers bijvoorbeeld lastig dat ze te maken hebben met meerdere gemeenten, die verschillende voorwaarden stellen aan het verstrekken van loonkostensubsidies. Maar dit is oplosbaar. Cedris heeft hiervoor een aantal concrete voorstellen gedaan, passend bij een inclusieve arbeidsmarkt. Dus gericht op een adequate en een zo eenvoudig mogelijke loonkostencompensatie voor werkgevers die niet ten koste gaat van de (salaris) positie van de werknemer.

Mattheus 20

De discussie van vandaag is niet nieuw, maar is er één van alle eeuwen. Een aantal jaar geleden wees de bisschop van Breda mij op een verhaal in de bijbel. In Mattheus 20 wordt verteld over een werkgever die de arbeiders van het elfde uur voor een dag werken een gelijke beloning gaf als de reguliere werknemers, omdat ze zich naar vermogen hadden ingezet. Als wij ons in Nederland baseren op de Joods-christelijke traditie en als beschaving een Wettelijk Minimumloon hebben ingesteld, dan is Mattheus 20 de inspiratiebron om het goede te blijven doen en ons in te zetten voor een volwaardig werknemerschap voor alle werkenden. Alleen dan bereiken we een inclusieve arbeidsmarkt.

 

Egbert Lichtenberg is vice-voorzitter van Cedris, brancheorganisatie van sociale werkgelegenheid & arbeidsintegratie.