‘Sla de handen ineen en regel nu de vereenvoudiging van de Banenafspraak die allang klaarligt. Als een paar mensen in Den Haag even de koppen bij elkaar steken om dat Breed Offensief voor elkaar te krijgen, is dit gelijk de meest geslaagde sessie van de afgelopen vijf jaar.’

Die pragmatische oproep deed boegbeeld voor het bedrijfsleven Aart van der Gaag, tevens inspirator Banenafspraak voor overheid en onderwijs, aan het eind van de jongste ontmoetingen tussen werkgevers en Kamerleden.

Hij sprak met name de Kamerleden van VVD, CDA en D66 aan, omdat de door iedereen gewenste vereenvoudiging door het veel grotere onderwerp van participatie bij de formatie op de lange baan dreigt te worden geschoven. Maar behalve deze drie trekt ook de PvdA zich de oproep aan. Tweede Kamerlid Gijs van Dijk: ‘De schuld ligt bij ons, in de Kamer.’

Luister ook naar de podcast waarin Aart van der Gaag vertelt over de ontmoetingen tussen Tweede Kamerleden en inclusieve werkgevers

Het is een jaarlijkse traditie: uitwisselingssessies waarin werkgevers praten met Kamerleden over de Banenafspraak en steeds meer ook over inclusief werkgeverschap. Vrijdag waren Fonda Sahla (D66) en Daan de Kort (VVD) te gast en maandag was er een gesprek met Hilde Palland (CDA) en Gijs van Dijk (PvdA).

Wil jij ook je ervaringen delen of vertellen waar je kansen ziet om tot een meer inclusieve arbeidsmarkt te komen? En wat mag er mee in de tassen naar Den Haag? Met die prikkelende oproep krijgen de co-producenten De Normaalste Zaak, ‘Op naar de 100.000 banen’ en ‘Op naar de 25.000 banen’ met gemak vele tientallen werkgevers uit het bedrijfsleven, bij overheden en in het onderwijs bij elkaar.

Niet dankzij maar ondanks
Uit de gesprekken komen allerlei verbeterpunten, waarover direct meer. Maar kijkend naar wat Den Haag beleidsmatig bijdraagt, kwam als kernpunt bovendrijven dat, in de woorden van Van der Gaag, het verrassende resultaat tot dusver niet is behaald ‘dankzij de politiek maar ondanks de politiek.’

Halverwege de Banenafspraak staat de teller op 66.000. Met nog zo’n helft komen de 125.000 banen dus in zicht. Nooit eerder is een banenproject van deze omvang zover gekomen. Daarbij ziet Van der Gaag bij overheids- en onderwijswerkgevers tegenwoordig net zulke bevlogen managers als in het bedrijfsleven.

Huiswerk
Het proces kwam op gang terwijl de vormgeving van 2013 ‘zo krakkemikkig als de pest’ was. En de wagen kreunt nu nog omdat er door het talmen van de Tweede Kamer zoveel onduidelijk blijft in de uitvoering. ‘Van de politiek moesten we het duidelijk niet hebben’, herhaalde Van der Gaag in het tweede gesprek. Het huiswerk van voormalig staatssecretaris Tamara van Ark, die alle denkbare partijen bij elkaar én tot overeenstemming bracht, ligt te verstoffen op een Haagse plank. Alleen maar vanwege de controversieelverklaring van de Participatiewet, waar de Banenafspraak een ‘klein onderdeel’ van is.

Wat nemen de Kamerleden mee?

Wat nemen de woordvoerders mee in hun tassen naar Den Haag? Naar de vaste kamercommissie en naar de komende begrotingsbehandeling van Sociale Zaken en Werkgelegenheid?

Gemeenschappelijk mag politieke inspanning worden verwacht om het Breed offensief voor de vereenvoudiging van de Banenafspraak alsnog voor te sorteren op de wijziging van de Participatiewet. Het Breed offensief dateert al van september 2018. Toenmalig staatssecretaris Tamara van Ark zag er destijds een ‘urgente opgave’ in om mensen uit de doelgroep Banenafspraak aan werk te helpen.

Kamerlid Gijs van Dijk (PvdA) zegde toe zich op korte termijn te zullen inspannen om samen met zijn collega’s ervoor te zorgen dat het Breed offensief voor de eenvoudiger uitvoering van de Banenafspraak nog in de huidige kabinetsperiode door de Kamer wordt behandeld.

Nu er in alle sectoren zoveel mensen nodig zijn, is dit volgens Hilde Palland (CDA) ‘het moment om hen mét ondersteuning op de arbeidsmarkt te krijgen’. PvdA, CDA en VVD zijn voorstander van vergroting van de doelgroep, al voegt Palland hieraan toe ‘dat mensen die net iets meer ondersteuning nodig hebben, hier geen nadeel van moeten ondervinden’. Daan de Kort (VVD): ‘Geen punt om te verbreden, als we daarmee meer mensen aan een baan kunnen helpen. Dan gaan we dus ook de ambitie van 125.000 banen bijstellen.’

De Kamerleden erkennen dat verschillende lokale werkwijzen en gemeentelijke regelingen niet altijd dienstig zijn. Gijs van Dijk (PvdA): ‘Decentraliseren is mooi, maar wel met mate. We zullen de regelingen deels moeten uniformeren. Dat kan door gemeenten op een aardige manier te verplichten mee te doen aan landelijke kaders.’ Daan de Kort (VVD): ‘Gemeenten moeten hier niet te veel in verschillen. Laat duidelijker zijn wat je van elkaar mag verwachten.’

De vier partijen delen dat ‘werk moet lonen’. Ook voor mensen die er weer in slagen om parttime te werken. Creatieve oplossingen om hen extra te belonen is eigenlijk niet de bedoeling.

Voor het UWV ligt een rol weggelegd om het vinden van mensen gemakkelijker te maken, handzaam voor werkgevers en met meer informatie dan ze nu krijgen.

Fonda Sahla (D66) is zich nog aan het inwerken. Zij heeft het woordvoerderschap over de Participatiewet net overgenomen. Sahla waarschuwt wel voor wildgroei aan commerciële bureaus: ‘Cowboys zijn gevaarlijk. Dat verdienmodel dreigt helemaal als er nog groepen zoals statushouders aan worden toegevoegd.’

Tekst: Klaas Salverda

Wat geven werkgevers mee?
Welke ervaringen en tips, belemmeringen en kansen beschrijven werkgevers? Een selectie van vaker genoemde aandachtspunten:

– De diversiteit aan regelingen knaagt, net als de verschillen tussen arbeidsmarktregio’s en vooral van gemeenten met wel heel divers beleid.

– Werkgevers verwachten dat ze ontzorgd worden maar ze krijgen vooral formulieren voorgeschoteld. Of deze: betalingen van loonkostensubsidies komen van veel gemeenten af met reeksen van meer dan 20 cijfers. Controllers zijn tijden bezig om te ontdekken voor wie het is.

– De grootste deceptie is om in de zoektocht naar kandidaten van gemeenten, SW-bedrijven of het WSP als antwoord terug te krijgen: ‘Die hebben we niet’. Werkgever: ‘Terwijl ik vier mensen nodig heb, meer niet.’ Het hangt ook maar net van de kennis en kunde af van wie je aan de lijn hebt.

– Het blijft raar dat overheid en onderwijs binnen 10 jaar 25.000 banen en het bedrijfsleven in 12 jaar de einddoelstelling van 100.000 banen moet halen.

– Misschien wel het grootste probleem is de transparantie en toegankelijkheid van de kandidatenverkenner. Werkgevers krijgen amper inzicht. Alleen het WSP mag gegevens doorgeven, maar daar staan uren en belastbaarheid niet in.

– De doelgroep van de Banenafspraak is beperkt omdat deze gekoppeld is aan het wettelijk minimumloon dat mensen met beperkingen niet kunnen verdienen. De VN hanteert een heel andere definitie voor mensen met een handicap.

– Werk moet lonen. Maar wie in loondienst komt, kan niet rondkomen van parttime werk. Er moet dus een manier worden gevonden om inkomsten te verrekenen met bijvoorbeeld een wajong-uitkering.

– In de wet en in de financiering is niets geregeld voor een standby-modus in de nafase. Terwijl een ‘warm lijntje’ voor onder meer ggz-cliënten van grote betekenis is.

– Werkgevers zijn voor verbreding van de doelgroep, zeker als daarvoor ook budget beschikbaar komt. ‘Het perspectief van 125.000 banen kan zich als een olievlek verbreden. Dat de Banenafspraak ook voor mensen in de WIA, statushouders en wie onder het VN-verdrag handicap vallen is.’

Dit alles ‘zodat mensen die aan het werk willen ook aan het werk kunnen’, vatte gespreksleider en gangmaker Steven Hubeek van De Normaalste Zaak snedig samen.